Nang ruột tá tràng (duodenal cyst)

Tá tràng là khúc ruột non đầu tiên nối tiếp theo dạ dày, tên Anh ngữ là duodenum, do duodeni có nghiã là 12 ngón tay, một tá, từ đó tiếng Việt gọi là tá tràng, hoặc trước đây gọi là "thập nhị chỉ tràng" (khúc ruột dài 12 ngón tay). Đoạn đầu tiên của tá tràng là khúc thức ăn từ dạ dày đổ vào, lúc acid từ dạ dày còn nhiều.

Đoạn này các nhà phẫu thuật tưởng tượng thấy giống củ hành nên tiếng Anh gọi là duodenal bulb, chúng ta gọi là hành tá tràng. 'Bulb" nằm phía sau gan và túi mật (gallbladder) và trên đầu tuyến tuỳ tạng, trước ống dẫn mật chung (dẫn mật từ gan vào ruột non; common bile duct).

Cho nên tất cả các bộ phận này hành tá tràng, tuỳ tạng, gan, ống dẫn mật đều liên hệ với nhau lúc bình thường cũng như lúc bệnh tật.

Khác với các u trong dạ dày, đại đa số những u trong tá tràng là u hiền. Những trường hợp nang ruột tá tràng rất hiếm. Các nang này có thể là u mạch (varices, u lâm ba: lymphangioma) hay không phải mạch máu như duplication cyst, Brunner's gland hyperplasia (phồn thực tuyến Brunner).

Nội soi siêu âm (endoscopic ultrasound, endosonography) giúp cho biết nhiều chi tiết về u, cho biết khối u dưới niêm mạc có phải do một bộ phận khác bên cạnh ruột đè vào hay là do u mọc trong vách ruột, hình dạng (morphology) có vẻ lành hay độc, nhưng thường không dứt khoát được và phải cần sinh thiết được hướng dẫn bởi siêu âm. (1)

Trong những trường hợp hiếm mà chúng ta tìm thấy nang trong vách hành tá tràng kèm theo triệu chứng tiêu hoá, bệnh lý có thể không giới hạn trong ruột non mà cũng có thể nang tồn tại do ảnh hưởng một bệnh khác trong tuỳ tạng (pancreas), hay ống dẫn mật (bile duct).

Những bệnh đi đôi kèm theo thường gặp nhất trong trường hợp có nang trong tá tràng là bệnh viêm tuỳ tạng bên cạnh tá tràng (paraduodenal pancreatitis, groove pancreatitis (viêm tuỳ tạng trong phần rãnh giữa tuỳ tạng và tá tràng) hoặc những ổ mô tuỳ tạng nằm lạc chỗ trong tá tràng bị viêm (ectopic pancreatic tissues). Yếu tố cơ nguy quan trọng nhất trong bệnh viêm tuỳ tạng là người bệnh uống nhiều rượu (alcoholism). (2)

Nguyên nhân u hiền (benign) hay không là do bác sĩ từng soi ruột cho bệnh nhân nắm đủ tin tức để kết luận. Nếu bác sĩ điều trị cần tin tức thêm mới kết luận được, có thể cần tham vấn thêm các chuyên gia khác, các bác sĩ chuyên khoa khác thêm ý kiến trước khi quyết định.

Trường hợp phức tạp, có thể là sau khi khảo sát nhiều mặt với sự tham gia của bác sĩ chuyên về đường tiêu hoá (gastroenterologist), nếu cần bác sĩ giải phẫu, bác sĩ chuyên về chẩn đoán hình ảnh (radiologist) như làm MRI, bác sĩ bệnh lý học (pathologist) để diễn giải các sinh thiết (biopsy) nếu có.

Đây chỉ là những nhận xét sơ đẳng. Vị thính giả nên hỏi thẳng bác sĩ đang điều trị tổng quát cho mình cũng như bác sĩ soi ruột. Hơn nữa, đây là một loại bệnh hiếm có, cần người có kinh nghiệm trong lĩnh vực này và nghiên cứu hồ sơ từng trường hợp kỹ lưỡng để đi tới kết luận thích hợp. Điều thực tế nhất mà bệnh nhân có thể làm ngay là nếu uống rượu, phải bỏ rượu, vì đây là yếu tố cơ nguy quan trọng nhất trong loại bệnh này.

Bác sĩ Hồ Văn Hiền