Loét bao tử và bệnh nhiễm vi trùng H. pylori

Ít ai nghe nói tới bệnh nhiễm vi trùng H. pylori tuy bệnh này cũng khá phổ thông vì đây là nguyên nhân thông thường nhất của bệnh loét bao tử. Bệnh nhiễm H. pylori xảy ra khi một loại vi khuẩn gọi là Helicobacter pylori (H. pylori) tấn công dạ dày của bạn. Điều này thường xảy ra trong tuổi thơ ấu. Bệnh nhiễm H. pylori có thể có mặt ở hơn một nửa số người trên thế giới nhưng hầu hết mọi người không nhận ra họ bị nhiễm H. pylori, bởi vì họ không bao giờ có triệu chứng bệnh từ nó. Tuy nhiên, nếu bạn có các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh loét dạ dày/ tá tràng, bác sĩ có thể sẽ tìm xem bạn có bị nhiễm H. pylori không vì bệnh này có thể được điều trị bằng thuốc trụ sinh và bệnh nhân sẽ lành bệnh loét bao tử.
Hầu hết những người bị nhiễm H. pylori sẽ không bao giờ có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào. Người ta không hiểu tại sao có điều này, nhưng có lẽ do một số người có thể được sinh ra với khả năng chịu đựng được tác hại của H. pylori.

Triệu chứng: có thể bao gồm:

-Đau nhức hoặc đau rát ở vùng bụng
-Đau tăng lên khi dạ dày trống
-Buồn nôn
-Ăn mất ngon
-Ợ thường xuyên
-Đầy hơi
-Giảm cân không do chủ ý

Khi nào nên gặp bác sĩ

Nên lấy hẹn với bác sĩ nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng dai dẳng làm bạn lo lắng. Nên tìm kiếm trợ giúp y tế ngay lập tức nếu bị:

-Đau bụng dữ dội hoặc dai dẳng
-Khó nuốt
-Phân có máu hoặc màu đen
-Nôn ra máu hoặc có màu đen hoặc chất nôn ra trông giống như bã cà phê
Cách H. pylori gây nhiễm bệnh như thế nào thì vẫn còn chưa biết. Vi trùng H. pylori có thể lây từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, nôn mửa hoặc phân. H. pylori cũng có thể lây lan qua thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm.

Những yếu tố nguy cơ
Người ta thường bị nhiễm H. pylori trong tuổi nhỏ. Các yếu tố nguy cơ lây nhiễm H. pylori có liên quan đến điều kiện sống trong thời thơ ấu của bạn, chẳng hạn như:

-Sống trong điều kiện đông đúc. Bạn có nguy cơ bị nhiễm trùng H. pylori nếu bạn sống trong một ngôi nhà với nhiều người khác.
-Sống nơi không có một nguồn cung cấp nước sạch. Có một nguồn cung cấp nước sạch và lưu chuyển giúp giảm nguy cơ của H. pylori.
-Sống trong một đất nước đang phát triển. Người dân sống ở các nước đang phát triển, nơi mà điều kiện sống đông đúc và mất vệ sinh, có nguy cơ lây nhiễm H. pylori cao.
-Sống cùng nhà với một người bị nhiễm trùng H. pylori. Nếu người bạn đang sống chung bị nhiễm H. pylori, bạn có nhiều nguy cơ cũng bị nhiễm H. pylori.

Biến chứng: gồm có

-Loét bao tử/tá tràng. H. pylori có thể làm hư hại màng niêm mạc bảo vệ dạ dày và ruột non, khiến acid trong dạ dày có thể tạo ra vết loét. Khoảng 10 phần trăm những người có H. pylori sẽ bị vết loét.
-Viêm niêm mạc dạ dày.
-Ung thư dạ dày. Nhiễm H. pylori là một yếu tố nguy cơ mạnh mẽ cho một số loại ung thư dạ dày.

Trước khi đi khám bệnh
Nên đi khám bệnh nếu bạn có dấu hiệu hoặc triệu chứng của một biến chứng của nhiễm H. pylori. Bác sĩ có thể thử nghiệm và điều trị nhiễm H. pylori, hoặc giới thiệu bạn đến một bác sĩ chuyên về các bệnh về hệ tiêu hóa.

Bởi vì cuộc hẹn có thể ngắn và có nhiều chuyện để nói, nên chuẩn bị kỹ. Trước cuộc hẹn, bạn có thể viết một danh sách các câu hỏi sau:

-Khi nào triệu chứng bắt đầu?
-Điều gì làm cho chúng tốt hơn hoặc tồi tệ hơn?
-Cha mẹ hay anh chị em của bạn từng có vấn đề tương tự?
-Những thuốc hoặc các thuốc bổ bạn dùng thường xuyên?

Thời gian với bác sĩ có hạn, nên chuẩn bị một danh sách các câu hỏi để hỏi có thể giúp bạn tận dụng tối đa thời gian. Đối với bệnh nhiễm H. pylori, một số câu hỏi căn bản để yêu cầu bác sĩ trả lời gồm có:

-Tại sao nhiễm H. pylori gây ra các biến chứng tôi đang có?
-H. pylori có thể gây ra các biến chứng khác?
-Tôi cần những loại thử nghiệm nào?
-Làm các thử nghiệm này đòi hỏi bất kỳ sự chuẩn bị đặc biệt không?
-Biện pháp điều trị?
-Làm thế nào để tôi biết nếu điều trị có hiệu quả?
Ngoài những câu hỏi mà bạn đã chuẩn bị để yêu cầu bác sĩ, đừng ngần ngại đặt thêm các câu hỏi bạn nghĩ ra trong cuộc hẹn.

Định bệnh
Các thử nghiệm được sử dụng để xác định xem bạn có bị nhiễm trùng H. pylori không gồm có:
-Thử nghiệm máu. Phân tích các mẫu máu có thể cho thấy bằng chứng của nhiễm trùng H. pylori đang hoạt động hoặc đã bị trước đó trong cơ thể. Tuy nhiên, thử nghiệm hơi thở và phân tốt hơn trong việc phát hiện nhiễm H. pylori hơn là xét nghiệm máu.
-Thử nghiệm hơi thở. Bạn được cho nuốt một viên thuốc, chất lỏng hoặc bánh có chứa các phân tử carbon đã được đánh dầu. Nếu bạn bị nhiễm trùng H. pylori, carbon được thải ra khi chất thuốc tan trong dạ dày của bạn. Cơ thể khi đó hấp thụ carbon và thải nó khi bạn thở ra. Lúc đó, bạn thở vào một túi, và bác sĩ sẽ sử dụng một thiết bị đặc biệt để phát hiện các phân tử carbon. Một vài loại thuốc có thể gây trở ngại cho tính chính xác của thử nghiệm này. Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn ngừng uống các loại thuốc này một hoặc hai tuần trước khi bạn được thử nghiệm. Thử nghiệm này có sẵn cho cả người lớn và trẻ em.

-Thử nghiệm phân, tìm một loại protein lạ liên kết với H. pylori trong phân của bạn.
-Soi bao tử để tìm vết thương và làm sinh thiết. Các mẫu lấy từ bao tử được phân tích tìm nhiễm H. pylori. Thử nghiệm này ít được làm chỉ để chẩn đoán nhiễm H. pylori vì nó xâm lấn cơ thể nhiều hơn thử nghiệm hơi thở hoặc phân. Nó có thể được sử dụng chẩn đoán loét vì H. pylori hoặc khi cần thiết để loại trừ các bệnh tiêu hóa khác.

Điều trị
Nhiễm H. pylori thường được điều trị với hai loại thuốc trụ sinh cùng một lúc, giúp ngăn chặn vi trùng phát triển miễn nhiễm với một loại trụ kháng sinh nào đó. Bác sĩ cũng sẽ kê toa một loại thuốc chống acid giúp chữ lành niêm mạc dạ dày.

Những thuốc ngăn chặn acid gồm có:

-Thuốc ức chế bơm proton (PPI). Những loại thuốc ngăn chặn axit từ được sản xuất trong dạ dày. Một số ví dụ của PPI là omeprazole (Prilosec), esomeprazole (Nexium), lansoprazole (Prevacid) và pantoprazole (Protonix).
-Thuốc ngăn chặn Histamine (H-2). Các loại thuốc này chặn một chất gọi là histamine là thuốc giúp sản xuất acid. Ví dụ như cimetidine (Tagamet) và ranitidine (Zantac).
-Subsalicylate Bismuth. Thường được biết đến như Pepto-Bismol, thuốc này hoạt động bằng cách phủ vết loét và bảo vệ từ acid dạ dày.

Bác sĩ có thể khuyên bạn thử nghiệm H. pylori một lần nữa, ít nhất bốn tuần sau khi điều trị. Nếu các thử nghiệm cho thấy việc điều trị không thành công, bạn có thể phải qua một đợt điều trị khác với một kết hợp các loại thuốc trụ sinh khác.

Tại các nước khác trên thế giới, nơi thường có nhiễm H. pylori và biến chứng, đôi khi bác sĩ sẽ thử nghiệm những người khỏe mạnh tìm H. pylori và chữa trị.
Nếu bạn lo ngại về nhiễm H. pylori hoặc nghĩ rằng bạn có thể bị nguy cơ cao của bệnh ung thư dạ dày, hãy nói chuyện với bác sĩ để có thể cùng nhau quyết định xem bạn có thể được hưởng lợi từ thử nghiệm tìm H. pylori hay không.

BS Nguyễn Thị Nhuận