Thursday, September 29, 2016

Bệnh GERD

GERD là chữ viết tắt của bệnh GastroEsophageal Reflux, tức trào ngược (reflux) từ dạ dày lên thực quản. Bệnh này rất thông thường và có thể gây ra nhiều biến chứng tai hại. Thoạt đầu có thể chỉ là trào ngược chất acid của bao tử thỉnh thoảng mới xẩy ra nhưng sau đó bệnh có thể tiến triển đến giai đoạn GERD, khi việc trào ngược các thứ trong bao tử lên thực quản gây ra loét lớp niêm mạc của thực quản.
Triệu chứng gồm có:
- Cảm giác bỏng rát trong lồng ngực (heart burn=ợ nóng), đôi khi lan tới cổ họng, cùng với vị chua trong miệng.
- Tức ngực
- Khó nuốt
- Thường ho khan
- Khàn tiếng hay đau họng
- Trào ngược thức ăn hoặc chất lỏng chua
- Có cảm giác một khối u trong cổ họng
Khi nào nên đi khám bệnh
- Nên tìm chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn bị đau ngực, đặc biệt là khi bạn có các triệu chứng khác, chẳng hạn như khó thở hoặc đau hàm hoặc đau cánh tay. Đây có thể là dấu hiệu của một cơn đau tim (heart attack).
- Lấy hẹn với bác sĩ nếu các triệu chứng GERD nặng hay xảy ra thường xuyên. Nếu quý vị phải dùng thuốc mua tự do (over- the- counter) cho ợ nóng nhiều hơn hai lần một tuần, nên đi khám bệnh.
Nguyên nhân
GERD xảy ra khi bệnh nhân thường xuyên bị trào ngược axit - tức acid ở dạ dày hoặc mật bị đi ngược lên vào thực quản.
Khi bạn nuốt, cơ vòng thực quản phía dưới sẽ giãn ra, cho phép thực phẩm và chất lỏng chảy xuống dạ dày của bạn. Sau đó, nó sẽ đóng lại. Tuy nhiên, nếu cơ này giãn ra bất thường hay bị yếu, acid ở dạ dày có thể chảy ngược lại vào thực quản, gây ra chứng ợ nóng (heart burn) thường xuyên, đôi khi làm gián đoạn nhịp sống hàng ngày của bạn.
Việc acid liên tục trào ngược lên có thể gây ra viêm sưng lớp niêm mạc của thực quản. Theo thời gian, lớp niêm mạc thực quản bị bào mòn, gây ra các biến chứng như chảy máu, hẹp thực quản hoặc thực quản Barrett (một tình trạng tiền ung thư).
Yếu tố nguy cơ
Những tình trạng có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh GERD gồm có:
- Béo phì
- Phần trên của dạ dày bị dồn lên bắp thịt hoành cách mô (hernia=thoát vị)
- Mang thai
- Hút thuốc
- Khô miệng
- Hen suyễn
- Bệnh tiểu đường
- Thức ăn ở lâu trong dạ dày
- Bệnh rối loạn mô liên kết, chẳng hạn như xơ cứng bì (scleroderma)
Biến chứng
Theo thời gian, tình trạng viêm mãn tính ở thực quản có thể dẫn đến các biến chứng như:
- Thực quản bị thu hẹp. Những tế bào ở phí dưới của thực quản liên tục tiếp xúc với acid, bị bào mòn và trở thành mô sẹo. Các mô sẹo này làm hẹp thực quản, gây khó nuốt.
- Loét thực quản. Acid của dạ dày có thể xoi mòn thực quản, gây thành một vết loét. Vết loét thực quản có thể chảy máu, gây đau và khó nuốt.
- Tình trạng tiền ung thư thực quản (thực quản Barrett). Mô lót phần dưới của thực quản bị biến dạng, gây tăng nguy cơ ung thư thực quản. Bác sĩ có thể sẽ khuyên nên làm nội soi thường xuyên để tìm những dấu hiệu báo động ung thư.
Điều nên làm khi đi khám bệnh
Nếu nghĩ rằng mình bị GERD, nên đến khám bệnh ở bác sĩ gia đình. Bác sĩ có thể khuyên bạn nên đi khám bác sĩ chuyên điều trị các bệnh tiêu hóa. Khi đi khám bệnh, nên
- Viết ra tất cả các triệu chứng, ngay cả các triệu chứng có vẻ không liên quan đến lý do đi khám.
- Viết ra các thông tin cá nhân chính, gồm cả các căng thẳng hoạc hoặc thay đổi trong cuộc sống gần đây.
- Ghi danh sách của tất cả các loại thuốc, kể cả vitamins và các thuốc mua tự do mà bạn đang dùng.
- Viết ra các câu hỏi muốn hỏi bác sĩ.
*Chẩn đoán bệnh
Chẩn đoán GERD được dựa trên:
- Triệu chứng của bạn. Bác sĩ có thể chẩn đoán GERD dựa trên triệu chứng ợ nóng thường xuyên và các triệu chứng khác.
- Một thử nghiệm để theo dõi lượng acid trong thực quản của bạn.
- Ngoài ra còn một số thử nghiệm khác, làm khi bệnh nhân cần được giải phẫu
Điều trị
Điều trị chứng ợ nóng và các triệu chứng của GERD khác thường bắt đầu với những thuốc làm giảm acid bán tự do (over- the- counter). Nếu không bớt trong vòng một vài tuần, bác sĩ có thể đề nghị phương pháp điều trị khác, kể cả thuốc và giải phẫu.
Có thể dùng:
- Thuốc chống acid để trung hòa acid trong dạ dày: Maalox, Mylanta, Gelusil, Gaviscon, Rolaids và Tums, có thể hiệu quả nhanh chóng. Nhưng các thuốc này sẽ không chữa lành một thực quản bị viêm và hư hỏng vì acid của dạ dày. Lạm dụng một số thuốc chống acid có thể gây ra tác dụng phụ như tiêu chảy hoặc táo bón.
- Các thuốc làm giảm sản xuất acid. Được gọi là thuốc chống H- 2- receptor, các loại thuốc này bao gồm cimetidine (Tagamet HB), famotidine (Pepcid AC), nizatidine (acid AR) hoặc ranitidine (Zantac). Thuốc chống H- 2- receptor không tác dụng nhanh chóng như thuốc chống acid, nhưng hiệu quả kéo dài lâu hơn và có thể làm giảm sản xuất acid từ dạ dày lên đến 12 giờ.
- Thuốc ngăn chặn việc sản xuất acid và chữa lành thực quản. Thuốc ức chế bơm proton ngăn việc sản xuất acid mạnh hơn là H- 2- receptor blockers và dành thời gian cho mô thực quản chữa lành. Những thuốc này có thể mua tự do (over- the- counter), gồm có lansoprazole (Prevacid 24 HR) và omeprazole (Prilosec, Zegerid OTC).
Liên lạc với bác sĩ nếu cần phải dùng thuốc lâu hơn 2- 3 tuần hoặc các triệu chứng không thuyên giảm.
Tự giúp để giảm bệnh
Thay đổi lối sống có thể giúp làm giảm bớt chứng ợ nóng. Nên:
- Duy trì một trọng lượng khỏe mạnh. Nặng cân tạo áp lực lên bụng, đẩy dạ dày gây ra trào ngược acid vào thực quản.
- Tránh mặc quần áo bó sát. Quần áo quá chật đặt áp lực lên bụng và cơ vòng ở phần dưới thực quản.
- Tránh các loại thực phẩm và đồ uống gây ợ nóng như thức ăn chứa nhiều chất béo hoặc các loại thực phẩm chiên, xốt cà chua, rượu, chocolate, bạc hà, tỏi, hành tây, và caffeine. Nên tránh các loại thực phẩm bạn biết sẽ gây ợ nóng cho mình.
- Ăn nhiều bữa nhỏ. Tránh ăn quá nhiều một lúc.
- Đừng nằm ngay sau khi ăn. Chờ ít nhất ba giờ trước khi nằm xuống hoặc đi ngủ.
- Nâng cao đầu giường của bạn. Nếu bạn thường xuyên bị chứng ợ nóng vào ban đêm hoặc trong khi cố gắng ngủ, đặt gỗ hoặc khối xi măng dưới chân giường để nâng đầu cao cỡ 6- 9 inches. Nâng cao đầu bằng gối thường không có hiệu quả.
- Không hút thuốc. Hút thuốc làm cơ vòng thực quản không hoạt động tốt được.
- Dược thảo đôi khi được dùng cho các triệu chứng GERD. Dược thảo có thể có tác dụng phụ nghiêm trọng và có thể ảnh hưởng đến những thuốc đang uống. Nên hỏi bác sĩ về liều lượng an toàn trước khi bắt đầu bất cứ thứ nào.
- Thư giãn. Kỹ thuật để làm dịu căng thẳng và lo lắng có thể làm giảm các triệu chứng của GERD. Hãy hỏi bác sĩ của bạn về các kỹ thuật thư giãn, chẳng hạn như thư giãn bắp thịt dần dần hoặc hướng dẫn bằng hình ảnh.

BS Nguyễn Thị Nhuận

No comments:

Post a Comment