Đau ngực

Nguyên nhân gây đau ngực rất đa dạng, có thể là một chuyện nhỏ như chứng khó tiêu hoặc căng thẳng, cho đến những trường hợp nghiêm trọng như một cơn đột quỵ tim hoặc tắc phổi.
Rất khó để tìm ra nguyên nhân của đau ngực, nhất là khi trước đó không có triệu chứng nào cả. Ngay cả các bác sĩ vẫn có thể khó quyết định xem đau ngực là dấu hiệu của một cơn đột quỵ tim hoặc một cái gì đó ít nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như chứng khó tiêu.

Nếu bạn bị đau ngực không rõ nguyên nhân kéo dài hơn một vài phút, tốt hơn hết là tìm kiếm sự trợ giúp y tế khẩn cấp ngay được chẩn đoán và chữa trị.

Đột quỵ tim (heart attack)

Heart attack xảy ra khi một động mạch cung cấp oxygen cho bắp thịt tim bị tắc nghẽn. Một cơn heart attack có thể gây đau ngực kéo dài 15 phút hoặc lâu hơn, hoặc cũng có thể không có dấu hiệu hoặc triệu chứng nào cả.
Nhiều người bị heart attack đã có những dấu hiệu cảnh báo xảy ra nhiều giờ, nhiều ngày hoặc vài tuần trước. Các dấu hiệu cảnh báo sớm có thể là những cơn đau ngực bắt đầu khi đang vận động và bớt đi khi nghỉ vận động.
Dấu hiệu của một cơn đột quỵ tim có thể gồm một hay nhiều những triệu chứng sau đây:
- Cảm thấy một áp lực khó chịu trong ngực, đầy nghẹt lồng ngực hoặc cảm giác đau thắt ở trung tâm của ngực kéo dài hơn một vài phút.
- Đau lan đến vai, cổ, hàm hay cánh tay
- Choáng váng, ngất xỉu, vã mồ hôi, buồn nôn hoặc khó thở
Nếu bạn hoặc một người nào khác có những triệu chứng trên, nên theo những chỉ dẫn sau:
- Gọi 911. Đừng chịu đựng các triệu chứng của một cơn heart attack quá hơn năm phút. Nếu không có cách tìm dịch vụ y tế khẩn cấp, nên nhờ một người hàng xóm hoặc bạn bè đưa bạn đến bệnh viện gần nhất. Tự lái xe chỉ là phương sách cuối cùng, vì tự lái xe là đặt bạn và những người khác vào nguy hiểm nếu tình trạng của bạn đột nhiên nặng lên.
- Nhai 1 viên aspirin 325mg. Aspirin làm giảm đông máu, có thể giúp máu chạy thông qua động mạch bị nghẹt. Tuy nhiên, không nên dùng aspirin nếu bạn bị dị ứng với aspirin, có vấn đề về máu, hoặc đang uống một loại thuốc làm loãng máu, hoặc nếu bác sĩ của bạn trước đây đã nói là bạn không nên uống aspirin.
- Uống nitroglycerin, nếu đã được cho toa mua thuốc sẵn. Nếu bạn nghĩ rằng bạn đang bị đột quỵ tim và bác sĩ trước đây đã cho toa mua nitroglycerin, nên uống thuốc theo chỉ dẫn. Không nên dùng nitroglycerin của người khác.

- Bắt đầu cấp cứu hồi sức tim phổi (CPR) nếu cần thiết. Nếu nạn nhân tình nghi bị heart attack đ bất tỉnh, người trực 911 hoặc một chuyên gia y tế khẩn cấp có thể khuyên bạn nên bắt đầu CPR. Nếu bạn chưa bao giờ học CPR, nên bỏ qua hô hấp miệng qua miệng (mouth to mouth) và thực hiện nhấn ngực (khoảng 100 một phút). Nhân viên 911 có thể hướng dẫn bạn làm CPR trong khi chờ đợi xe cứu thương đến.
- Nếu có sẵn máy khử rung tim ( AED) và nạn nhân bất tỉnh, làm CPR trong khi máy được lấy ra và chuẩn bị. Gắn máy và làm theo hướng dẫn được cung cấp bởi máy AED sau khi máy đánh giá tình trạng nạn nhân.

Đau thắt ngực (Angina)

Angina là đau ngực hoặc cảm giác khó chịu do máu đến cơ tim bị giảm. Thường chữ angina được dùng khi bệnh nhân đ được định bệnh là có bệnh tim liên quan đến chứng xơ vữa động mạch. Đau thắt ngực có thể ổn định hoặc không ổn định:
- Đau thắt ngực ổn định - đau ngực bị đi bị lại, kéo dài, thường xảy ra khi làm việc thể chất nặng và biết trước được
- Đau thắt ngực không ổn định – xảy ra bất thình lình, l cơn đau ngực mới, hoặc không giống như thường xảy ra trước kia, có thể là tín hiệu một cơn đột quỵ tim.
Đau thắt ngực thường xảy ra nhưng khá khó khăn để phân biệt chứng này với các loại đau ngực khác, chẳng hạn như cơn đau hoặc khó chịu của bệnh khó tiêu.

Nếu bạn đang bị đau thắt ngực kèm với bất kỳ triệu chứng nào dưới đây thì đây có thể là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như đột quỵ tim (heart attack):
- Đau ở cánh tay, cổ, hàm, vai hoặc lưng kèm theo đau ngực
- Buồn nôn
- Mệt
- Khó thở
- Bồn chồn lo lắng
- Đổ mồ hôi
- Chóng mặt
Mức độ nghiêm trọng, thời gian kéo dài và loại đau thắt ngực có thể khác nhau. Nếu bạn bị đau ngực khác với mọi lần hoặc mới bị lần đầu, những triệu chứng này có thể báo hiệu một loại đau thắt ngực nguy hiểm hơn (đau thắt ngực không ổn định) hoặc một cơn đột quỵ tim. Nếu cơn đau thắt ngực của bạn nặng hơn lên hoặc đổi khác, nên đến phòng cấp cứu ngay.

Tắc mạch phổi (pulmonary embolism)

Chứng tắc mạch phổi xảy ra khi một cục máu đông - thường là từ các tĩnh mạch của chân hoặc vùng chậu – mắc kẹt trong một động mạch trong của phổi, khiến máu không tới vùng mô phổi liên hệ, gây ra hoại tử vùng này. Điều này làm phổi khó cung cấp đủ oxygen cho cơ thể.

Các dấu hiệu và triệu chứng của chứng tắc mạch phổi có thể gồm có:
- Đột ngột đau ngực dữ dội, thường kèm theo khó thở
- Đột ngột khó thở, ngay cả khi không đau
- Ho, có thể kèm theo đờm dính máu
- Nhịp tim nhanh kết hợp với khó thở
- Ngất xỉu
- Bồn chồn lo lắng dữ dội
- Đổ mồ hôi không rõ nguyên nhân
Tắc mạch phổi có thể đe dọa tính mạng. Cần gọi 911 hoặc trợ giúp y tế khẩn cấp ngay lập tức.

Động mạch chủ bị tách vỏ (aortic dissection)

Động mạch chủ bị tách vỏ là một tình trạng nghiêm trọng, khi một vết rách xảy ra ở lớp vỏ bên trong của động mạch chủ, một mạch máu lớn chạy từ tim ra. Máu dâng qua vết rách này vào lớp vỏ giữa của động mạch chủ, khiến lớp vỏ trong và lớp vỏ giữa bị tách ra. Nếu vùng căng phồng đầy máu này bị vỡ động mạch chủ thông qua lớp vỏ ngoài, nạn nhân sẽ bị chết.

Các dấu hiệu và triệu chứng điển hình gồm có:
- Đột ngột đau ngực hoặc đau lưng vùng trên dữ dội, thường được mô tả như một cảm giác bị xé rách, hoặc bị cắt, lan lên cổ hoặc xuống lưng
- Bất tỉnh (ngất xỉu)
- Khó thở
- Đột ngột bị khó nói, mất thị giác, yếu hoặc liệt một bên của cơ thể, giống như bị stroke
- Đổ mồ hôi
- Mạch một bên tay yếu hơn so với bên kia
Nếu bạn đang gặp bất cứ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào kể trên, đây có thể là động mạch chủ bị tách vỏ hoặc một số điều kiện nghiêm trọng khác. Đến phòng cấp cứu ngay lập tức.

Viêm phổi kèm viêm màng phổi

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh viêm phổi thường là đau ngực kèm theo ớn lạnh, sốt và ho ra đờm có máu hoặc có mùi hôi. Khi viêm phổi xảy ra kèm theo viêm màng phổi, bệnh nhân có thể bị đau ngực đáng kể khi thở hay ho.
Một dấu hiệu của viêm màng phổi là cơn đau sẽ giảm đi tạm thời bằng cách nín thở hay đè lên vùng ngực bị đau, không giống như khi bị heart attck. Nếu bạn vừa mới được chẩn đoán viêm phổi và sau đó bắt đầu có triệu chứng của viêm màng phổi, nên gọi bác sĩ hoặc tìm chăm sóc y tế ngay lập tức để xác định nguyên nhân của cơn đau ngực. Viêm màng phổi tự nó không phải là một cấp cứu, nhưng bạn không nên tự định bệnh mà phải tới bệnh viện để được khám ngay.

Đau lồng ngực (chest wall pain)

Một trong những loại đau ngực thường xảy ra nhưng vô hại là đau lồng ngực. Một trong những loại đau lồng ngực làviêm sụn sườn. Chứng này gây đau và khó chịu trong và xung quanh các sụn nối xương sườn với xương ức.

Trong viêm sụn sườn, nhấn trên một số điểm dọc theo cạnh của xương ức thường gây ra đau đáng kể. Nếu chỉ dùng một ngón tay nhấn cũng gây đau ngực thì chắc rằng không phải một tình trạng nghiêm trọng, chẳng hạn như heart attack, là nguyên nhân của cơn đau ngực của bạn.

Các nguyên nhân khác của đau ngực gồm có:

- Bắp thịt ngực căng thẳng do vận động hay ho quá mức
- Bắp thịt ngực bị bầm do chấn thương nhỏ
- Bồn chồn (anxiety) bất chợt và ngắn hạn, kèm thở nhanh
- Bệnh viêm loét dạ dày
- Đau do đường tiêu hóa, chẳng hạn như trào ngược thực quản, đau loét dạ dày hoặc đau túi mật, có thể cảm thấy tương tự như triệu chứng đau tim
- Bệnh viêm màng bao tim

BS Nguyễn Thị Nhuận