Chagas (Chah-gus) là một bệnh truyền nhiễm gây ra bởi ký sinh trùng được tìm thấy trong phân của con bọ triatomine (reduviid) hay “bọ hôn” nói trên. Bệnh Chagas rất thông thường ở Nam Mỹ, Trung Mỹ và Mexico, nơi có nhiều bọ triatomine. Vài trường hợp hiếm gặp của bệnh Chagas đã được tìm thấy ở miền Nam Hoa Kỳ. Gần đây, CDC cho biết đã tìm thấy bọ hôn tại các tiểu bang miền Nam nước Mỹ, có cả Nam California.
Cũng được gọi là bệnh trypanosomiasis Mỹ, bệnh Chagas có thể lây nhiễm bất kỳ ai, nhưng được chẩn đoán thường nhất ở trẻ em. Nếu không điều trị, bệnh Chagas sau có thể gây ra đau tim trầm trọng và các vấn đề tiêu hóa.
Điều trị bệnh Chagas gồm có tiêu diệt ký sinh trùng trong giai đoạn nhiễm trùng cấp tính và quản lý các dấu hiệu và triệu chứng ở các giai đoạn sau. Chúng ta cũng có thể thực hiện các bước để ngăn chặn sự nhiễm trùng, quá.
Bệnh Chagas có thể gây ra cơn bệnh ngắn (cấp tính) thình lình, hoặc nó có thể là một bệnh kinh niên lâu dài. Các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng, và nhiều người không có triệu chứng nào cả cho đến giai đoạn mãn tính.
Giai đoạn cấp tính
Giai đoạn cấp tính của bệnh Chagas, kéo dài trong vài tuần hoặc vài tháng, thường không có triệu chứng. Khi có triệu chứng xuất hiện, chúng thường nhẹ và có thể bao gồm:
-Sưng ở chỗ nhiễm bệnh
-Sốt
-Mệt mỏi
-Phát ban
-Nhức mỏi cơ thể
-Sưng mí mắt
-Đau đầu
-Ăn mất ngon
-Buồn nôn, tiêu chảy hoặc nôn mửa
-Viêm hạch
-Gan hoặc lá lách sưng to
Các dấu hiệu và triệu chứng phát triển trong giai đoạn cấp tính thường tự hết đi. Nhưng nếu không chữa trị, bệnh vẫn còn đó và, trong một số trường hợp, tiến tới giai đoạn mãn tính.
-Sưng ở chỗ nhiễm bệnh
-Sốt
-Mệt mỏi
-Phát ban
-Nhức mỏi cơ thể
-Sưng mí mắt
-Đau đầu
-Ăn mất ngon
-Buồn nôn, tiêu chảy hoặc nôn mửa
-Viêm hạch
-Gan hoặc lá lách sưng to
Các dấu hiệu và triệu chứng phát triển trong giai đoạn cấp tính thường tự hết đi. Nhưng nếu không chữa trị, bệnh vẫn còn đó và, trong một số trường hợp, tiến tới giai đoạn mãn tính.
Giai đoạn mãn tính
Các dấu hiệu và triệu chứng của giai đoạn mãn tính của bệnh Chagas có thể xảy ra 10-20 năm sau khi nhiễm bệnh đầu tiên, hoặc có thể không bao giờ xảy ra. Trong trường hợp nặng, các triệu chứng bệnh Chagas có thể bao gồm:
-Nhịp tim không đều
-Suy tim sung huyết
-Ngừng tim đột ngột
-Khó nuốt do thực quản mở rộng
-Đau bụng hoặc táo bón do đại tràng bị to ra
-Suy tim sung huyết
-Ngừng tim đột ngột
-Khó nuốt do thực quản mở rộng
-Đau bụng hoặc táo bón do đại tràng bị to ra
Khi nào nên đi khám bệnh
Nên đi khám bác sĩ nếu bạn sống hoặc đã đi du lịch ở một khu vực có nguy cơ mắc bệnh Chagas và bạn có các triệu chứng của tình trạng này, chẳng hạn như sưng tại chỗ nhiễm bệnh, sốt, mệt mỏi, đau nhức cơ thể, phát ban, buồn nôn.
Nguyên nhân
Nguyên nhân của bệnh Chagas là ký sinh trùng Trypanosoma cruzi, được truyền sang người qua vết cắn của con bọ triatomine. Con bọ này bị nhiễm T. cruzi khi chúng ăn máu từ một con vật đã bị nhiễm ký sinh trùng này. Bọ Triatomine thường sống trong bùn, lá hoặc những túp lều adobe ở Mexico, Nam Mỹ và Trung Mỹ. Chúng ẩn ở các khe trong các bức tường hoặc mái lều trong ngày, sau đó đi ra vào ban đêm và cắn người đang ngủ. Sau khi ăn, chúng phóng uế, để lại ký sinh trùng T. cruzi trên da. Sau đó các ký sinh trùng có thể xâm nhập cơ thể của bạn thông qua mắt, miệng, một vết cắt hoặc vết xước, hoặc vết thương do vết cắn của con bọ.
Gãi hoặc chà xát chỗ cắn giúp các ký sinh trùng xâm nhập cơ thể của bạn. Một khi vào trong cơ thể, các ký sinh trùng sẽ sinh sôi và lây lan.
Nguyên nhân của bệnh Chagas là ký sinh trùng Trypanosoma cruzi, được truyền sang người qua vết cắn của con bọ triatomine. Con bọ này bị nhiễm T. cruzi khi chúng ăn máu từ một con vật đã bị nhiễm ký sinh trùng này. Bọ Triatomine thường sống trong bùn, lá hoặc những túp lều adobe ở Mexico, Nam Mỹ và Trung Mỹ. Chúng ẩn ở các khe trong các bức tường hoặc mái lều trong ngày, sau đó đi ra vào ban đêm và cắn người đang ngủ. Sau khi ăn, chúng phóng uế, để lại ký sinh trùng T. cruzi trên da. Sau đó các ký sinh trùng có thể xâm nhập cơ thể của bạn thông qua mắt, miệng, một vết cắt hoặc vết xước, hoặc vết thương do vết cắn của con bọ.
Gãi hoặc chà xát chỗ cắn giúp các ký sinh trùng xâm nhập cơ thể của bạn. Một khi vào trong cơ thể, các ký sinh trùng sẽ sinh sôi và lây lan.
Bạn cũng có thể bị lây nhiễm bởi:
-Ăn thức ăn chưa nấu chín có chứa phân từ bọ T. cruzi
-Được sinh ra từ một người phụ nữ bị nhiễm T. cruzi
-Từng được truyền máu nhiễm bệnh
-Được ghép nội tạng có chứa T. cruzi
-Làm việc trong phòng thí nghiệm, tình cờ tiếp xúc với ký sinh trùng
-Ở lâu trong một khu rừng có chứa động vật hoang dã bị nhiễm, chẳng hạn như con g raccoons và opossums
-Tiếp xúc với con vật nuôi bị nhiễm bệnh
-Được sinh ra từ một người phụ nữ bị nhiễm T. cruzi
-Từng được truyền máu nhiễm bệnh
-Được ghép nội tạng có chứa T. cruzi
-Làm việc trong phòng thí nghiệm, tình cờ tiếp xúc với ký sinh trùng
-Ở lâu trong một khu rừng có chứa động vật hoang dã bị nhiễm, chẳng hạn như con g raccoons và opossums
-Tiếp xúc với con vật nuôi bị nhiễm bệnh
Các yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Chagas:
-Sống ở khu vực nông thôn nghèo khó của Trung Mỹ, Nam Mỹ và Mexico
-Sống ở một căn nhà có chứa bọ triatomine
-Nhận truyền máu hay cấy ghép nội tạng từ một người bị nhiễm trùng
Thật hiếm có cho du khách tại các khu vực có nguy cơ ở Nam Mỹ, Trung Mỹ và Mexico để nhiễm bệnh Chagas vì du khách thường ở trong các tòa nhà được xây dựng tốt, chẳng hạn như các khách sạn. Bọ Triatomine thường được tìm thấy trong các cấu trúc xây dựng bằng bùn hoặc adobe hoặc tranh.
-Sống ở một căn nhà có chứa bọ triatomine
-Nhận truyền máu hay cấy ghép nội tạng từ một người bị nhiễm trùng
Thật hiếm có cho du khách tại các khu vực có nguy cơ ở Nam Mỹ, Trung Mỹ và Mexico để nhiễm bệnh Chagas vì du khách thường ở trong các tòa nhà được xây dựng tốt, chẳng hạn như các khách sạn. Bọ Triatomine thường được tìm thấy trong các cấu trúc xây dựng bằng bùn hoặc adobe hoặc tranh.
Biến chứng
Nếu bệnh Chagas tiến triển đến giai đoạn mãn tính, biến chứng tim hoặc tiêu hóa nghiêm trọng có thể xảy ra, bao gồm:
Nếu bệnh Chagas tiến triển đến giai đoạn mãn tính, biến chứng tim hoặc tiêu hóa nghiêm trọng có thể xảy ra, bao gồm:
-Suy tim. Suy tim xảy ra khi trái tim trở nên quá yếu hay cứng và không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
-Thực quản bị nở lớn (megaesophagus). Biến chứng này là do sự giãn rộng bất thường của thực quản, gây khó nuốt và tiêu hóa.
-Đại tràng nở lớn (megacolon). Megacolon xảy ra khi ruột già giãn nở bất thường, gây đau bụng, chướng bụng và táo bón nặng.
-Thực quản bị nở lớn (megaesophagus). Biến chứng này là do sự giãn rộng bất thường của thực quản, gây khó nuốt và tiêu hóa.
-Đại tràng nở lớn (megacolon). Megacolon xảy ra khi ruột già giãn nở bất thường, gây đau bụng, chướng bụng và táo bón nặng.
Nên gặp bác sĩ gia đình. Tùy thuộc vào khám nghiệm, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến một chuyên gia bệnh truyền nhiễm.
Chẩn bệnh
Nếu bạn có các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Chagas, thử nghiệm máu có thể xác nhận sự hiện diện của ký sinh trùng T. cruzi hoặc kháng thể chống lại ký sinh trùng này trong máu của bạn.
Nếu bạn được chẩn đoán với bệnh Chagas, bạn có thể sẽ trải qua các thử nghiệm thêm để xác định xem bệnh đã bước vào giai đoạn mãn tính và gây ra các biến chứng tim mạch hoặc tiêu hóa không. Các thử nghiệm này có thể bao gồm:
-Điện tâm đồ, ghi lại hoạt động điện của tim
-Chụp X-ray, xem trái tim của bạn có bị lớn ra không
-Siêu âm tim, một xét nghiệm sử dụng sóng âm để chụp hình ảnh chuyển động của trái tim, cho phép bác sĩ nhìn thấy bất kỳ thay đổi của tim hoặc chức năng của nó
-Chụp X-ray bụng để thấy hình ảnh của dạ dày, ruột và đại tràng
-Nội soi trên, một thủ tục trong đó bạn nuốt vào một ống nội soi để truyền các hình ảnh của thực quản của bạn lên một màn hình
-Chụp X-ray, xem trái tim của bạn có bị lớn ra không
-Siêu âm tim, một xét nghiệm sử dụng sóng âm để chụp hình ảnh chuyển động của trái tim, cho phép bác sĩ nhìn thấy bất kỳ thay đổi của tim hoặc chức năng của nó
-Chụp X-ray bụng để thấy hình ảnh của dạ dày, ruột và đại tràng
-Nội soi trên, một thủ tục trong đó bạn nuốt vào một ống nội soi để truyền các hình ảnh của thực quản của bạn lên một màn hình
Điều trị
Điều trị bệnh Chagas tập trung vào tiêu diệt ký sinh trùng và chữa các triệu chứng.
Điều trị bệnh Chagas tập trung vào tiêu diệt ký sinh trùng và chữa các triệu chứng.
Trong giai đoạn cấp tính của bệnh Chagas, các loại thuốc theo toa benznidazole và nifurtimox có thể có lợi. Cả hai loại thuốc có sẵn trong các khu vực bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi bệnh Chagas. Tại Hoa Kỳ, các thuốc này có thể chỉ được mua qua các Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh.
Một khi bệnh Chagas đạt đến giai đoạn mãn tính, thuốc này không chữa được bệnh. Tuy nhiên, các thuốc này có thể được cung cấp cho những người dưới 50, vì họ có thể giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh và các biến chứng nghiêm trọng nhất của nó.
Điều trị những triệu chứng cụ thể:
-Các biến chứng liên quan đến tim. Điều trị bao gồm thuốc, máy tạo nhịp tim hoặc các thiết bị khác để điều chỉnh nhịp tim, phẫu thuật, hoặc thậm chí là cấy ghép tim.
-Biến chứng tiêu hóa. Điều trị có thể bao gồm sửa đổi chế độ ăn uống, thuốc men, corticosteroids hoặc, trong trường hợp nặng, giải phẫu.
-Biến chứng tiêu hóa. Điều trị có thể bao gồm sửa đổi chế độ ăn uống, thuốc men, corticosteroids hoặc, trong trường hợp nặng, giải phẫu.
Phòng ngừa
Nếu bạn sống trong một khu vực có nguy cơ cao mắc bệnh Chagas, các bước sau có thể giúp bạn ngăn ngừa nhiễm trùng:
Nếu bạn sống trong một khu vực có nguy cơ cao mắc bệnh Chagas, các bước sau có thể giúp bạn ngăn ngừa nhiễm trùng:
-Tránh ngủ trong hoặc nhà bùn, lá, adobe, là những loại nhà có thể chứa bọ triatomine.
-Sử dụng mùng có tẩm thuốc trừ sâu trên giường của bạn khi đang ngủ trong hoặc nhà tranh, bùn, gạch sống adobe.
-Sử dụng thuốc trừ sâu để loại bỏ côn trùng từ nơi cư trú của bạn.
-Sử dụng thuốc chống côn trùng trên da.
-Sử dụng mùng có tẩm thuốc trừ sâu trên giường của bạn khi đang ngủ trong hoặc nhà tranh, bùn, gạch sống adobe.
-Sử dụng thuốc trừ sâu để loại bỏ côn trùng từ nơi cư trú của bạn.
-Sử dụng thuốc chống côn trùng trên da.
BS Nguyễn Thị Nhuận
No comments:
Post a Comment